Revue

Uit het variété- en vaudeville-theater ontstond aan het eind van de 19e eeuw in Parijs de revue.

Revue bestond net als de burlesque en vaudeville uit een verzameling van allerlei acts en waren typisch volksvermaak. Zang, dans, toneel, cabaret, variété en muziek kwamen er allemaal in voor.
Een revue bestond uit korte sketches en komische liedjes met lichtvoetige spot. waarin bepaalde personen of bevolkingsgroepen op de hak werden genomen.
Van 1889 tot 1905 werden er in het kleine zaaltje van het Salon des Variétés  in de Amstelstraat (bij het Rembrandtplein) verschillende revues opgevoerd en met veel succes.

De revue was feitelijk bijna net zo oud als het theater. De Grieken maakten al theater waarin met muziek en toneel de actualiteit van het dagelijkse leven tegen het licht werd gehouden.
Het woord revue werd voor het eerst gebruikt in de 18e eeuw, toen in de Parijse theaters met een knipoog werd teruggekeken op het voorbije jaar.

Revue is een vorm van amusementstheater die bestaat uit groots opgezette dans, zang-en lichtvoetige komische sketches  De oorsprong van de revue ligt in het Frankrijk van de negentiende eeuw en biedt, zoals de naam al aangeeft, een terugblik op recente gebeurtenissen. Deze worden met veel zang en dans nog eens doorgenomen. Revues werden opgebouwd rond één bepaald thema en alle liedjes en sketches moesten een onderling verband hebben en waren op een geraffineerde manier in de show opgenomen. De revue heeft zijn gloriedagen beleeft in Amerika, maar is eigenlijk nooit helemaal verdwenen.

In 1830 vond voor het eerst het jaarlijkse schouwspel, genaamd de ‘Revue de fin d’année’, plaats in Frankrijk. De revue werd een jaarlijks schouwspel waarin actualiteiten op satirische toon ‘de revue passeerden’. Dit optreden zou tot 1880 worden uitgevoerd. De nadruk van het jaarlijkse optreden lag bij een satirische ondertoon, gedurende de opvoering gaf men en spottend beeld van de actualiteiten. In die tijd konden artiesten de spot echter niet te ver doorvoeren, zeker waar het onderwerpen als het koningshuis bedroeg.

‘Revue à grand spectacle’
Bij revueshows lag de nadruk nu meer op spektakel, uiterlijk vertoon en hadden ze soms zelfs een erotisch element. Grote sterren van de ‘revue à grand spectacle’ waren Mistinguett, Maurice Chevalier en Josephine Baker. De overgang naar een groot spektakel kreeg ook een vervolg in Engeland en de Verenigde Staten.



Later werden de revues steeds vaker afgewisseld met zang- en dansnummers, revuegirls en variétéartiesten. Van een duidelijk "verhaal" was op het laatst geen sprake meer, alhoewel er soms wel een "rode draad" in zat.
Uiterlijk vertoon ging in de revue een steeds grotere plaats innemen.
Vooral sinds in 1886 de Folies-Bergère zijn eerste revue, “Place aux jeunes" vertoonde, nam het erotisch element toe. In Duitsland was Berlijn het epicentrum van populaire revues, waar componisten als Paul Lincke en Walter Kollo wereldberoemd werden met hun revueliedjes.
Ondanks deze ontwikkeling is de revue in verschillende landen uiteindelijk iets anders gaan betekenen. In de Angelsaksische wereld is het een extravagante versie van de musical geweest, terwijl in Frankrijk de klemtoon op verschillende acts tezamen bleef liggen. De Nederlandse revue was weer meer gericht op sketches en liedjes. Het publiek dat een revue trok kwam vooral uit de hoge middenklasse. Omdat het grote producties betrof, waren de kaartjes niet goedkoop.  Daarnaast was de revue in Frankrijk, Engeland en de VS geen familieoptreden, aangezien er nogal eens schaars geklede dames het podium opkwamen.

In de Verenigde Staten mondden de oorspronkelijke ‘reviews’ (1893-1899) uit in de befaamde Ziegfeld Follies (1907) en de “George White Scandals” (1919-1939).



Affiche voor de revue Ziegfeld Folluies in 1912

Florenz Ziegfeld was in de VS producent van veel bekende Broadway revues zoals  (1907). De Ziegfeld Follies zouden 24 jaar lang lopen tot 1931. Voor deze revues werkte Ziegfeld samen met grote componisten zoals Irving Berlin en George Gershwin. Verschillende van de acteurs in zijn revue zouden bekende acteurs worden zoals Fanny Brice, Barbara Stanwyck, Mary Pickford, W.C. Fields en de familie Eaton: Doris Eaton, Mary Eaton, Pearl Eaton en Charles Eaton en Anna Held. Bessie Brown (1895 -1955) trad in de jaren twintig op in meerdere revues op als zangeres en in een travestie-act (zoals 'Moonshine Revue', 'the Whirl of Joy' en 'Dark-Town Frolics'.
In Parijs trad Barbette op in bekende theaters als het Casino de Paris en de Folies Bergère.
In de 19e eeuw werd de revue een politiek middel waarmee het volk de kans kreeg uiting te geven aan allerhande misnoegen. Ruim honderd jaar geleden was de revue uitgegroeid tot een aantrekkelijk theater zonder al te veel inhoud: een simpel verhaal met zang en dans, waarbij de artiesten in prachtige kostuums weren gehesen, tegen een kleurrijk decor.

Can Can



In Parijs werd omstreeks 1890 de Cancan, een wilde dans waarbij de rokken enigszins werden opgetild, een enorme rage. 
De cancan is een linedance waarin een aantal vrouwen in een rij naast elkaar staan en tegelijk bewegen op de maat van de muziek. Hierbij tillen zij hun rok op of tillen ze hun been zo hoog in de lucht dat hun blote benen te zien zijn. Dit laatste werd destijds als zeer aanstootgevend beschouwd.
Oorspronkelijk komt de dans uit Algerije. Rond 1830 kwam de cancan in zwang in de Parijse wijk Montparnasse. Hij werd vaak in nachtclubs gebruikt als lokdans met een erotische functie. Zo ook in de Moulin Rouge. De overheid en de kerk ergerden zich in die tijd zeer aan deze dans.
Hoewel de cancan uit Algerije komt, is de kleding geïnspireerd op de rokweelde van de Spaanse danseressen. De danseressen dragen lange jurken, petticoats en zwarte kousen.

Henri de Toulouse-Lautrec heeft de cancan in veel schilderijen in beeld gebracht. Ook veel affiches voor de optredens werden door hem geschilderd. Ook Pablo Picasso, Georges Seurat en Georges Rouault hebben de cancan in hun schilderijen verwerkt.

Cole Porters schreef de musical Can-Can (1953), die de basis vormde voor de filmmusical Can-Can uit 1960
Andere muziek die geassocieerd wordt met de cancan is het vaudeville- en variétélied Ta-ra-ra Boom-de-ay.

Sommige mensen vonden het een obscene dans en bewerkstelligden dat deze dans verboden werd. Eigenaars van nachtclubs die deze dans tóch vertoonden werden voor het gerecht gedaagd.

Ontwikkelingen als in Frankrijk, namelijk de overgang van satirische overzichts-programma’s naar bonte schouwspelen, deden zich in vrijwel alle Europese landen voor. Zo was “Under the clock” de eerste Engelse revue (1893), en zelfs gerenommeeerde auteurs als Noel Coward waagden zich aan het genre.
Franse en Engelse componisten veroverden met hun liedjes, in oorsprong voor de revue geschreven, de hele wereld.

Julian Eltinge was de eerste female impersonator die optrad in een Broadway show. Zij speelde haar eerste drag-rol in het Tremont Theatre in Boston in de Boston Cadets Revue in 1891. Hij was toen 10 jaar.  Hij speelde zijn rol blijkbaar zo overtuigend dat hij het jaar daarop het middelpunt vormde van de revue. Volgens de overlevering kwam Eltinge bij de revue dankzij zijn danslessen bij Mrs. Wyman, die ontdekte dat hij een ongelooflijk talent had om vrouwenrollen te spelen.



Female impersonator Barbette (Vander Clyde Broadway) (1899-1973) begon haar carriere in het circus als een van luchtacrobaten van de Alfaretta Sisters. Toen één van de twee zusters onverwacht stierf, nam zij haar plaats in. Om het dramatische effect van haar act te vergroten kleedde hij zich als vrouw en was vanaf dat moment “Barbette”.



Parijse nachtleven in de jaren 20 en 30

Berlijnse nachtleven in de jaren 20 en 30

Le Caroussel de Paris

Thymians Thalia Theater Dresden (1910 - 1945)


Revue in Nederland



Als je een aanvulling of opmerking hebt over deze site dan kun je een mailtje sturen naar Transarchief