Buitengewone geschiedenis Transgender in Nederland  70 jaar geschiedenis van trans personen in Nederland IHLIA Heritage 23 juni – 3 oktober 2021.
Een visueel rijke tentoonstelling met levensgrote portretfoto’s, filminterviews en unieke objecten vertelt het verhaal van de lange weg van uitstoting en vooroordelen naar emancipatie en erkenning.

In het nachtleven van de grote steden vonden transvrouwen vanaf de jaren vijftig hun plek in het travestiebars als Madame Arthur en de prostitutie. Het was een hard leven, waar niet iedereen tegen was opgewassen.

Mensen als Jill Pattiradjawane, geboren in Jakarta in 1939 en Aaïcha Bergamin wel. Zij hielden van het optreden, van entertainment en shows, een geliefd podium voor hun vrouw zijn. De keerzijde van deze subcultuur was de onveiligheid. Gewelddadige klanten, kwetsende vooroordelen, rechteloosheid op straat. Het was verboden om in het openbaar kleding van het andere geslacht te dragen en werden door politieagenten opgepakt.

Met persoonlijke verhalen van transmannen en – vrouwen wordt de moed getoond die mensen hebben (gehad) om zichzelf te zijn, dwars tegen maatschappelijke beelden en verwachtingen in. De meeste transgenders hielden hun gevoelens geheim. Vaak dachten ze dat zij de enige ter wereld waren. Ze werden uitgemaakt voor gestoord en pervers.

Transmannen waren toen nog geheel buiten beeld. Sommigen zochten hulp bij een psychiater of werden opgenomen in een psychiatrisch kliniek waar te een behandeling kregen om te kunnen “genezen” van hun gevoelens.

De behandelen psychiaters baseerden hun behandeling op boeken als “Seksuele misdadigheid”, Psychopathologische opsporingen” en het “Leerboek der zielsziekten van het geslachtsleven”.

De zogenaamde Szonditest was een persoonlijkheidstest bestaande uit een doos met 48 plaatjes en een handboek. bedoeld om acht persoonlijkheidstypen te onderscheiden. Mensen moesten aangeven welke gezichten hen het meest afstootten. Dit zou teruggaan op hun eigen onderbewuste driftleven.
Typen waren o.a. de “homoseksueel”, de “hermafrodiet”, das männliche Weib en “der weibliche Mann”. De test, ontwikkeld in 1918 door de Hongaars psychiater Leopold Szondi, werd nog tot in de jaren 60 gebruikt bij transgenderpersonen die door een psychiater werden behandeld.

Ook te zien was het uiltje uit café ’t Mandje op de Zeedijk, een verzamelplaats voor homoseksuelen, lesbiennes en transmensen, gedreven door de legendarische Bet van Beeren. Als de zedenpolitie kwam controleren werd er snel ter waarschuwing deze zuil op de bar geplaatst: oppassen met “onzedelijk” gedrag.

Uil Café het Mandje

Paviljoen St. Josef in de St. Willibrordusstichting in Heiloo (Rooms-Katholieke inrichting voor mannelijke zenuw- en zielsziekten.

Tijdschriftartikel: De moeizame weg van Theo naar Thea