Genderdysforie,
of, zoals het toen heette ‘transsexisme’, was tot in de jaren '70 van
de vorige eeuw niet algemeen bekend in Nederland - laat staan
geaccepteerd. Veel verder dan sensationele berichtgeving kwam men niet.
Verbazing en nieuwsgierigheid waren nog milde reacties; afschuw en
afwijzing kwamen vaak voor. In de beeldvorming waren transseksuelen óf
prostituees die het nachtleven voorzagen van een pervers randje óf
psychiatrisch ernstig getroubleerde mannen. Dat er ook vrouw-naar-man
transseksuelen bestonden, dus geboren meisjes, leek bijna niemand te
weten.
Transseksuelen
die in de jaren '60 en '70 te maken kregen met psychiaters, hadden vaak
weinig goeds van hen te verwachten. Transseksualiteit stond officieel
te boek als een ‘monosymptomatische psychose’. Er werd gewerkt met
elektroshocks, met eindeloze therapieën. De overtuiging tot het andere
geslacht te behoren moest uit het hoofd worden uitgepraat. Ondertussen
zochten vooral de man-naar-vrouw transgenders hun eigen weg.
Aaicha
Bergamin, 81 jaar oud: “Homofiel met een trauma. Dat werd mij
letterlijk verteld door een psychiater, die mij insloot in Heiloo. Ik moest daar blijven tot ik 21 jaar oud zou
zijn. De volgende dag ben ik gevlucht en naar Parijs gelift. En daar
kwam ik in het nachtleven terecht.”
Geboren
in het verkeerde lichaam, tot in de jaren ’70 was er veel onbegrip en
onkunde over transseksuelen. Artsen die wilden helpen, werd verweten
dat ze sneden in een gezond lichaam. Hun patiënten zouden geestelijk in
de war zijn en dus voer voor psychiaters, niet voor hormoonartsen en
chirurgen.
In veel steden was het volgens een politieverordening
verboden zich openbaar te vertonen in kleding van het andere geslacht.
De politie greep dit
aan om transseksuele prostituees lastig te vallen. Als een lolletje,
een verzetje op een rustige avond. Pesterijen en vernedering waren voor hen een bijna dagelijkse
praktijk. De pioniers van toen
vertellen hun soms schokkende verhaal. Zij kochten vrouwelijke hormonen op de zwarte markt.
Voor geslachtsoperaties was Casablanca of Londen het aangewezen adres.
Een keuze voor jezelf betekende automatisch een keuze tegen de
maatschappij en een enkeltje richting outcast. Het was vrijwel
onmogelijk om een normale baan krijgen. In het onwaarschijnlijke geval
dat je door collega’s werd geaccepteerd, had je nóg de juiste papieren
niet.
Artsen
die transseksuelen wilden helpen, werd verweten dat ze gezonde lichamen
verminkten. Hun patiënten zouden geestelijk in de war zijn en dus
verwezen moeten worden naar psychiaters, niet naar hormoonartsen en
chirurgen. Wetenschappelijk is inmiddels bewezen dat de enige remedie is: het
lichaam aanpassen aan de geest, niet andersom. Wie
waren deze artsen die hun nek uitstaken, nota bene bij het
gereformeerde VU-ziekenhuis? Wat betekende het voor de patiënten van
toen om de eerste 'goedgekeurde' transseksuelen te zijn, en lukte het
om een plek in de samenleving vinden?