Kathoey (Katoei) (Thaise Ladyboys)

Maatschappelijk liggen de sekseverhoudingen in Thailand anders dan in het Westen waar er een tweedeling van de seksen bestaat. Net als bij de waria’s in Indonesië, de hijra's in India en de berdaches in de Verenigde Staten, definiëren kathoey zich niet als 'vrouw' maar als derde sekse en ondervinden zij dezelfde problemen. Het ontbreken van een koloniaal verleden heeft in Thailand geleid tot andere manieren van denken over gender en zelfidentiteit en heeft Thailand een van de meest open en tolerante tradities ten opzichte van transgenders in de wereld gekoesterd.

In tegenstelling tot veel westerse beschavingen, waar homoseksualiteit en transgenderisme nog steeds niet getolereerd worden en strafbare feiten zijn, zijn deze in Thaise wetboeken niet expliciet gecriminaliseerd. Hoewel kathoey vaak wordt vertaald als 'transgender vrouw', is deze term in Thailand niet correct. Naast transgenders kan de term ook verwijzen naar homoseksuele mannen, en oorspronkelijk werd de term gebruikt om intersekse personen aan te duiden. Voor de jaren 1960 omvatte het gebruik van kathoey iedereen die afweek van de dominante seksuele normen. Vanwege deze verwarring is de Engelse vertaling van kathoey meestal 'ladyboy' (of varianten van de term). De term kathoey wordt daarnaast soms ook als negatieve aanduiding gebruikt in de betekenis van “nicht” of homo.

Sommige brave burgers beweren wel eens dat de kathoey (transseksuelen) in Thailand een recente uitwas zijn, overgewaaid vanuit het verderfelijke Westen. Maar in reisverslagen uit de negentiende eeuw worden ze al regelmatig genoemd.
De term kathoey wordt soms ook als minderwaardige aanduiding gebruikt in de betekenis van “nicht” of homo.

 

Kathoey of katoey zijn traditioneel gezien geen transgenders, maar worden gezien als een derde geslacht, als één lichaam met twee zielen. Deze omschrijving dateert uit een 19e-eeuwse interpretatie van de Chbab Srey, een Cambodjaanse tekst die rond 1800 werd geschreven. De tekst verwijst naar "kwaadaardige" vrouwen die worden gestraft in de "vier hellen" en worden gereïncarneaerd als kathoey.

In het premoderne tijdperk waren travestie en transgenderverschijningen in Thailand zichtbaar in vele contexten, waaronder theatervoorstellingen. De term Kathoey werd gebruikt om iedereen te beschrijven, van travestieten tot transgendermannen (en -vrouwen) naarmate de praktijk meer voorkwam in het dagelijks leven.
Pas in de 20e eeuw werd crossdressing door een publieke meerderheid, op het podium of in het openbaar, gezien als een teken van transgenderisme en homoseksualiteit.
Transvrouwen in Thailand noemen zichzelf meestal “vrouw”.
Een aparte derde gendercategorie is in Thailand (nog) niet wettelijk erkend.

Volgens de Australische geleerde Peter Jackson werd de term kathoey in de oudheid gebruikt om interseksuelen aan te duiden.
Volgens historische verslagen gaat de aanwezigheid van androgyne mensen meer dan 700 jaar terug. In een reisverslag van de Chinese diplomaat Zhou Daguan in dienst van de Yuan keizer Chengzong, die in 1296-1297 de tempels van Angkor Wat in het toenmalige Khmer-rijk bezocht, schreef hij over het alledaagse leven in dat land en merkte hij op dat er veel "tweevormige personen" waren die Chinese mannen probeerden te lokken met de belofte van weelderige geschenken.

Halverwege de 20e eeuw veranderde de betekenis van het woord kathoey om er mannen mee aan te duiden die zich transformeren tot vrouw.

Kathoey werd een iconisch symbool van de moderne Thaise cultuur waar mannen verschillende gradaties van vrouwelijkheid vertonen, zich  kleden als vrouw en “feminiserende” medische ingrepen ondergaan, zoals borstimplantaten, hormonen, siliconeninjecties of adamsappelverkleiningen, make-up dragen en gebruiken vrouwelijke voornaamwoorden, maar ook mannen zijn die zich kleden als man en dichter staan bij de westerse categorie van vrouwelijke homo's dan bij transgenders.

 

Religie
In het boeddhisme zijn er verschillende interpretaties over hoe om te gaan met Kathoey en Transgenderpersonen. Sommige boeddhisten zien kathoeys als personen die geboren worden met een handicap als gevolg van zonden uit het verleden en dat kathoey eerder medelijden verdienen dan dat zij zouden moeten worden verstoten uit de samenleving. Anderen geloven dat kathoeys hun overtredingen uit vorige levens moeten rechtzetten door het maken van verdiensten, zoals het doen van donaties aan een tempel of door het zich laten wijden tot monnik. Andere boeddhisten geloven dat de Boeddha nooit vijandig stond tegenover LGBT-mensen en dat daarom het zien van LGBT-zijn als een karmische straf (een straf als gevolg gevolg van iemands handelingen) een verkeerde interpretatie is.



In Noord-Thailand worden kathoey, vrouwen en homoseksuele mannen beschouwd als mensen met een zachte ziel, die daarom snel bang worden en zeer vatbaar zijn voor bezetenheid. Deze drie groepen zijn sterk vertegenwoordigd bij het oproepen van geesten, omdat mensen zonder zachte ziel worden beschouwd als immuun voor bezetenheid. Het is om die reden dat kathoeys tegenwoordig in de landelijke gebieden van Noord-Thailand als medium worden geraadpleegd bij religieuze ceremonies en niet meer, zoals voorheen, hiervan werden uitgesloten. Door hun verdiensten voor hun tussenkomst als medium kunnen deze kathoeys zichzelf onderhouden.



Tijdens het festival van de negen goden (Navratri festival)  in Zuid-Thailand nemen Kathoey deel als spirituele mediums van de god Kaun Im (Guanyin), een mannelijke god in vrouwelijke gedaante.



De Zuid-Thaise traditie van de geestenmedium Nora-dans is van oudsher een voornamelijk mannelijke voorstelling. Vrouwen en Kathoey zijn echter een steeds groter deel van de performers geworden, waarbij in 2014 een meerderheid van de mannelijke performers ofwel homoseksuele mannen ofwel Kathoey waren.

Vanwege de redelijke tolerantie die de kathoeys ondervinden trekken steeds meer travestieten en transseksuelen uit de rest van de wereld naar Thailand in de hoop redelijk ongestoord hun leven te kunnen leiden zonder aan vervolging blootgesteld te worden. De uiterlijkheidsnormen zijn echter daardoor dusdanig toegenomen dat velen zich van gevaarlijke medische therapieën bedienen als het in grote hoeveelheden innemen van illegaal verkregen vrouwelijke geslachtshormonen en het laten verrichten van plastische chirurgische ingrepen zoals het inspuiten van siliconen in de borsten en het voortijdig laten verwijderen van de mannelijke geslachtsorganen (scrotum, testes en penis) waarna een neovagina wordt aangelegd.

Het gebruik veranderde in het midden van de 20° eeuw om transseksuele mannen te benoemen. Inmiddels zijn ze geëvolueerd tot zogenaamde Ladyboys, die volledig geaccepteerd en gerespecteerd worden in het Thailand van vandaag.
Transseksuelen zijn beslist niet alleen werkzaam als prostituee. In Thailand werken meer kathoei als ‘marktvrouw’, pompbediende of verkoper van rouwkransen.



Nong Tum is misschien wel de meest internationaal erkende kathoey door haar rol in de film Beautiful Boxer.

Wikipedia

Katoi een ongewone liefde - Henk Roozendaal.Uitgeverij Veen, 1983, 141 blz.

Dit boek gaat over het leven van Thaise transseksueel (Katoey) en haar relatie met een Nederlandse man.