Niet iedereen voelt zich honderd
procent thuis in het hokje “man” of
“vrouw”. “Het idee dat je óf man óf vrouw bent en dat er geen andere
opties zijn, is een heel simplistische benadering, zegt Luc van der
Horst. “Gender is een spectrum: van mannelijkheid naar vrouwelijkheid”.
Luc voelt zich comfortabel als man, maar werd bij zijn geboorte een
vrouwelijk gender toegewezen, maar heeft zich daar nooit comfortabel
bij gevoeld. “Ik kon niet voldoen aan de standaard van vrouwelijkheid.
Ik begon mij op mijn negende al Luc te noemen, lang voordat ik
überhaupt stilstond bij het fenomeen gender. Luc is een biseksueel en
heeft een vriendin, maar hij valt ook op vrouwen en “mensen daar
tussenin”.
Voor mensen met een identiteit tussen
man en vrouw in, of bij wie de
mannelijke en vrouwelijke identiteit ongeveer even sterk zijn, werden
in de jaren 1980 en 90 de termen 'transgenderisme' en 'transgenderist'
gebruikt. Sinds het begin van de 21e eeuw is de term genderqueer in
gebruik gekomen, voornamelijk bij jongeren. Maar “genderqueer” is zeker
niet een “modern” verschijnsel werd hiervoor de term “androgynie”
gebruikt, afgeleid van het Grieks voor 'man' (aner) en 'vrouw' (gyne).
In de geschiedenis zijn hiervan voorbeelden te vinden: van androgyne
personen, te beginnen bij Adam (uit wiens lichaam Eva werd
voortgebracht), de Amazonen (vrouwelijke strijders uit de oudheid),
Johannes de Doper, geschilderd door Leonardo da Vinci en in de Kroniek
van Neurenberg waarin een Middeleeuwse voorstelling is afgebeeld van
een androgyn persoon.
In het Hindoeïsme is Ardhanarishvara de androgyne
vorm van Shiva als halfman en halfvrouw.
Maar er zijn ook recente
voorbeelden. Marlène Dietrich, David Bowie, Prince, Michael Jackson,
Boy George van Culture Club
Ruby noemt zichzelf non-binair, een
overkoepelende term voor mensen die
buiten de tweedeling mannelijk of vrouwelijk vallen of die veranderlijk
zijn. Ruby: “Ik val op vrouwen – maar uiteindelijk hebben gender en
seksualiteit vrij weinig met elkaar te maken.
Toen ik stopte mezelf een
vrouw te noemen had ik niet langer het gevoel dat ik me aan een
standaard moet houden, waar ik me totaal niet comfortabel bij
voel. Kim: “Soms ben ik Kim en soms ben ik Joris. Ik voel me
comfortabel als beiden, ik ben het allebei: man en vrouw. Op mijn
dertiende raakte ik geïnteresseerd in vrouwenkleding. In het
begin zocht ik daar niet zoveel achter, maar op een gegeven moment
besefte ik dat ik me heel fijn voelde als vrouw. Dat besef heb ik lang
voor zichzelf moeten houden. Alles ging in het geheim., op mijn kamer.
Ik schaamde me ervoor. Heel af en toen ging ik ’s avonds laat toch als
vrouw naar buiten, maar dan deed ik er alles aan om de buren te
ontlopen. Pas toen ik in Amsterdam ging wonen ging ik meer als Kim naar
buiten en heb ik het ook aan mijn vrienden en familie verteld. Soms
krijg ik vervelende reactie, jammer, maar ik kan er weinig aan
doen en mijd het conflict zoveel mogelijk. Ik vind het zonde van mijn
energie te besteden aan mensen die er toch nooit iets van zullen
begrijpen. Ik blijf gewoon de dingen doen waar ik me goed bij voel.
