Variété
was een vorm van theater met amusante voordracht, zang en dans,
alsook
gevarieerde optredens van artiesten als acrobaten, goochelaars,
hypnotiseurs,
gedachtelezers, enzovoorts. Het variété
ontwikkelde zich in de
tweede helft van
de 19e eeuw van kroegvermaak tot een respectabele vorm van amusement,
geschikt
voor het hele gezin. Het hield in die tijd het midden tussen circus
en
revue.
In Engeland en Frankrijk stond deze theatervorm bekend als music-hall,
in de
Verenigde Staten als vaudeville
of variety show. Musical comedy’s met
liedjes slapstick
en dans
werden in Engeland pantomimes genoemd.
Canterbury Hall,
geopend in 1852 in Lambeth Een variétévoorstelling
was een bonte avondvullende show, gevuld met
goochelaars, een beetje bloot ballet, komische sketches en politieke
conferences en veel populaire muziek. Een variétéprogramma opende met
een openingsmars. Daarna volgden nummers met zangers en zangeressen,
komieken en danseressen, acrobaten, muzikale clowns, goochelaars,
wielrijders, jongleurs, enz. elkaar in een bonte rij op.
Een vast nummer was de zogenaamde "coupletzanger", die met het zingen
van actuele liedjes zorgde voor de vrolijke noot.
Vrouwen
die in
de variété theaters liedjes zongen, werden in Frankrijk en Nederland
"soubrettes" genoemd. Hun liedjes waren tamelijk onschuldig, maar met
schalkse gebaartjes en veel belovende knipoogjes werden ze vaak wat
dubbelzinnig. Soubrettes droegen vaak jurken bezaaid met
tierelantijntjes, frunnikjes hier en frunnikjes daar, wagenwijde hoeden
met vrachten veren, handschoenen tot over de ellebogen en dikwijls
hielden zij een klein parasolletje of een met linten versierd stokje in
de hand. Maar hun belangrijkste attractie vormden echter toch hun in
zwart zijden kousen gestoken benen, die sterk afstaken tegen de roze
onderrokken.
Emilie Culp was de eerste
"beschaafde" Nederlandse soubrette, die het niet moest hebben van
kokette
gebaartjes een gewaagd décolleté.
Een andere later zeer
beroemd
geworden soubrette was Louisette ("de
Nederlandse Mistinguette"). Zij
heeft in haar 50-jarige loopbaan internationale faam verworven.
Haar debuut was op 1 september 1900 in Koninklijk Theater Carré.
Boven: De Franse
soubrette
Yvette
Colbert begroet het publiek, aquarel van Henri Toulouse
Lautrec
Het bekendste variététheater in Parijs was de Moulin Rouge aan de
Boulevard de Clichy in de rosse buurt van het quartier Pigalle. Pantomimes
Komische voorstellingen met liedjes slapstick en dans werden in
Engeland pantomimes genoemd. De pantomime was feitelijk de voorloper
van de tegenwoordige musical.
Aan het eind van de 19e eeuw waren deze pantomimes populair door mannen
die als vrouw optraden. Dit was de eerste keer dat female impersonation
in Europe werd gebruikt in komische voorstellingen sinds mannen
vrouwenrollen speelden in Shakespeare tragedies en Italiaanse opera's.
De "dame" speelden een uitgebreid scala aan vrouwenrollen van werkster
tot "grande dame". Hun teksten waren vooral improvisatie.
De meest succesvolle pantomime lady was Dan Leno. Na de Eerste
wereldoorlog nam het succes van de pantomimes door de komst van de film
af.
