De kunstenaar Ovartaci geboren in 1894 als Louis Marcussen, was gefascineerd door het vrouwelijk schoon en wilde zelf ook graag vrouw zijn, een taboe in zijn tijd.  Op zijn schilderijen zijn veel vrouwelijke figuren afgebeeld, in een Oosters of Egyptisch decor. Zijn werk stijgt uit boven elke conventionele categorisering zoals expressionisme, surrealisme of art brut en gaat over thema’s die vandaag de dag nog actueel zijn, zoals machtsverhoudingen, tolerantie en identiteit.

Ovartaci was een begaafd kunstenaar en autodidact, een dichter, een wereldreiziger, een intellectueel, een psychiatrisch patiënt, een dromer en nog veel meer. Zijn bijzondere schilderijen, beeldhouwwerken, werken op papier en muurschilderingen omvatten zijn hele wereld. Hij leefde letterlijk in en met zijn kunst.

Ruim vijftig jaar verbleef hij in de psychiatrische inrichting van Aarhus in Denemarken en groeide daar uit tot het ‘hoofd der dwazen’.

De Deen vond zijn roeping als schilder en reisde op 31-jarige leeftijd naar Argentinië. Tijdens zijn verblijf kreeg hij te kampen met een psychische aandoening. Na zijn terugkeer in Denemarken (1929) werd hij onder dwang opgenomen op de psychiatrische inrichting van het Risskov Ziekenhuis in Aarhus. Nadat schizofrenie bij hem werd vastgesteld, bracht hij de rest van zijn leven door als inwonende patiënt. Marcussen gaf zichzelf de naam Ovartaci, wat ‘Oppergek’ betekent.

Hij transformeerde zijn slaap- woonkamer en studio van 12 vierkante meter in een uitbundig, denkbeeldig universum bewoond door zelf en door dieren en langwerpige katachtige vrouwelijke hybriden op hoge hakken die de wereld onderzoeken, zeilen, vliegen, dansen en fietsen. Ze lijken op levensgrote poppen en wezens, de zielsverwanten, zusters, metgezellen en levensgetuigen met wie hij die samenleefde. Deze meeslepende, surrealistische fantasiewereld was het echte leven van Ovartaci.

In 1952 ontmoette hij de Deense Cobra-kunstenaar Asger Jorn. Nadat deze was opgenomen in het sanatorium van Silkeborg, was hij geïnteresseerd geraakt door kunst van psychiatrische patiënten. Hij was onder de indruk van Ovartaci’s betoverende werk en nodigde hem uit om in Parijs te komen exposeren. Ovartaci sloeg de uitnodiging af, maar Jorn zorgde er wel voor dat zijn werk naar kunstenaar Jean Dubuffet werd gestuurd. Twee van zijn werken nam hij op in zijn persoonlijke collectie die later de basis vormde van Collection de l’Art Brut in Lausanne.

Begin jaren vijftig vroeg hij een geslachtsaanpassende operatie aan. Dit werd hem geweigerd, waarop hij uiteindelijk het heft in eigen hand nam en zichzelf in amputeerde. Pas drie jaar later voltooiden de artsen de operatie operatief. Van deze aangrijpende gebeurtenissen maakte hij een schilderij met als titel: ‘De dag van mijn bevrijding’. Op het schilderij zijn twee bijlen afgebeeld: de bijl van het oude lichaam en de bijl van de oude naam die moest worden verwijderd en moest worden vervagen door een nieuwe naam. 

Ovartaci overleed, na een 56-jarig verblijf in de psychiatrische inrichting van Aarhus, in 1985. Hij werd 91 jaar oud.

Buiten Denemarken werd niet vaak werk van Ovartaci tentoongesteld. Na België was Nederland het tweede land in Europa waar werk van de zogenaamde outsiderkunstenaar te zien was.

Centraal in het werk van Ovartaci staat het concept van metamorfose en transformatie. Ze had de behoefte om de wereld om haar heen letterlijk te veranderen in haar eigen universum en in een mooiere plek: zij maakte grootse plannen om niet alleen haar eigen kamer en meubels te beschilderen, maar het hele ziekenhuis. Gedurende de 56 jaar dat Ovartaci in het psychiatrisch ziekenhuis woonde, kreeg ze een grote vrijheid om zich als kunstenaar te ontwikkelen. Ze leefde in een voortdurend proces van kunst maken, haar manier van verwerken, zijn en ademen. Ze geloofde sterk in het boeddhisme, animisme en in reïncarnatie. Haar vele vorige levens waren haar belangrijkste bron van inspiratie.Ovartaci,

In 2022 kreeg Ovartaci, zevenendertig jaar na haar dood, grote internationale bekendheid als onderdeel van de 59ste Biënnale van Venetië 2022 met de tentoonstelling The Milk of Dreams. Sommigen noemden Ovartaci zelfs de openbaring en grootste vondst van het jaar. In 2022 verscheen een monografie over Ovartaci's leven en werk The Signature of Madness.

Voor het eerst in Nederland is er een groot overzicht te zien van de Deense kunstenaar Ovartaci. Ruim 70 schilderijen, tekeningen en sculpturen laten je kennis maken met de kunstenaar Ovartaci. De tentoonstelling is tot stand gekomen in samenwerking met het Ovartaci Museum in Aarhus in Denemarken. Het merendeel van de getoonde werken zijn bruiklenen van particuliere verzamelaars die nog niet eerder aan het publiek werden getoond. Ook de twee kunstwerken die vorig jaar juli werden herontdekt in Collection l’Art Brut zijn hier te zien.

Expositie

Becoming Ovartaci.Cobra Museum Amstelveen 27 jan 2023 t/m zondag 14 mei 2023