Dirkje Kuik (1929 - 2008) |
Dirkje Kuik, pseudoniem voor Kees Slachters (1929), was
schrijver van proza en gedichten en daarnaast kunstschilder, graficus, tekenaar
en illustrator.
Zij werd in 1929
geboren in Utrecht als William Kuik en groeide op in haar geboortestad. Gaandeweg werd zij zich ervan bewust
dat in haar mannenlichaam een vrouw schuilging.
‘Ik woog vijfenveertig kilo, was broodmager, mijn ribben
waren te tellen, had lelijke stokkerige armpjes, dunne benen en vertoonde een
lichaamsontwikkeling van een jongen van een jaar of veertien. Mijn leeftijd
werd tegen de zeventig geschat’
Op haar achtenveertigste (1977) begon Dirkje met de
behandeling die haar tot vrouw moest maken. Vanaf die tijd ging zij de voornaam
Dirkje bezigen. Dirkje onderging haar geslachtsaanpassende operatie in het
Charing Cross Hospital in Londen, in maart 1981 en ging sindsdien geheel door
het leven als vrouw.
Over haar operatie, haar belevenissen als
“genderdiasporapatiënt”, zoals zij het noemde en hoe zij haar leven na de
operatie weer oppakte schreef ze uitgebreid, met name in “Huishoudboekje met
rozijnen”, een verzameling van haar herinneringen die teruggaan tot haar
vroegste jeugd, de crisistijd van de jaren dertig.
Dirkje studeerde enige tijd aan de Rijksacademie van
beeldende kunsten in Amsterdam, was kunstrecensent bij Het Parool en tekende
voor Vrij Nederland. In 1960 richtte ze samen met Moesman en Henc van
Maarseveen het grafisch gezelschap De Luis op. De deel nemende kunstenaars met
uiteenlopende ideeën wisselden elkaar af gedurende twintig jaar.
Als graficus, illustrator en tekenaar legde ze zich toe op
stadsgezichten, figuurvoorstellingen en portretten; daarnaast was ze schrijver
en dichter. Ze debuteerde in 1969 met de bundel 45 Gedichten, nog onder de naam
William D. Kuik. Het werk wordt gezien als belangrijke bijdrage tot de
Nederlandse neoromantische stroming. Voor Utrechtse Notities uit 1969 ontving
ze de Prozaprijs van de gemeente Amsterdam. De door Kuik zelf geïllustreerde
feuilleton De held van het potspel uit 1974 werd bekroond met de
Vijverbergprijs.
Van 1958-1963 en van 1968-1972 was ze lid van het
genootschap Kunstliefde, een Utrechtse vereniging van kunstenaars en
kunstminnaars, opgericht in 1807. Na haar dood werd een expositie ingericht bij
Kunstliefde aan de Nobelstraat als drieluik, beeldend werk, biografisch
overzicht van haar leven en beeldend werk van tijdgenoten. In 2008 werd in haar
voormalig woonhuis aan de Oudekamp 1 te Utrecht een museum ter ere van haar
werk ingericht.
In het Huishoudboekje met rozijnen inden we portretten van
haar ouders, twee mensen die onvergetelijk voor haar zijn, maar ook portretten
van wat men noemt historische figuren: de hertog van Parma, Casanova en
Marie-Louise de tweede vrouw van Napoleon. Dirkje laat in deze verzameling herinneringen
ook haar gedachten gaan over 'gender-diaspora' (geslachts-verstrooiing), een
medisch probleem dat een grote rol heeft gespeeld in haar leven.
Vanzelfsprekend zijn deze verhalen geïllustreerd met tekeningen van de
schrijfster.
De zeven min of meer losse essays, die alle toch met elkaar
verbonden zijn, omdat de emotionele beleving van de transsexualiteit als een
rode draad door het boek heen loopt.
De vele filosoferende uitweidingen en de lange
zinsconstructies maken het boek vaak moeilijk doorgaanbaar. Dergelijke
afstandelijke, illusieloze beschrijvingen van het eigen lijf en zijn
onmiddellijke omgeving zijn overvloedig in de boeken van Kuik aanwezig. Wetenswaardigheden
uit zeer uiteenlopende gebieden - neem de napoleontische oorlogen of grafische
technieken of kleine vuurwapens - tref je trouwens aan in al haar verhalen.
Na haar operatie was Dirkje een spijkerharde, tekenende, etsende, schrijvende,dus stevig werkende, nuchtere mevrouw, die over zichzelf laat weten: ‘Ik ben een ijdele vrouw, zal het blijven tot mijn dood toe.’ Na haar operatie heeft ze tot de Hoge Raad door gevochten om haar vrouwelijke identiteit plus naam te mogen wijzigen bij de Burgerlijke Stand, de raad besliste positief december 1985, waardoor alles gewijzigd kon worden in 1986.
Werken
Utrechtse Notities (1968)
De twee snoeken (1977 en 1980)
45 gedichten (1969)
De nachtcactus bloeit (verhalen, 1982),
Huishoudboekje met rozijnen (1984)
Het kindercircus. Een studie in zwart en mauve (1985).
De speurdersroman De N.V. Dopiflex (1991), dit werd in 1992
genomineerd voor de Gouden Strop; het was Kuiks debuut in het genre.
Piranesi & zijn dochter (verhalenbundel) (1994).
Het tuintje van meneer de Daas (1980)
Het zwart konijn (1983)
Bron
http://nl.wikipedia.org/wiki/Dirkje_Kuik
(Wikipedia)
Museum Dirkje Kuit
Dirkje Kuik – Huishoudboekje met rozijnen (1984)
http://www.hansvervoort.nl/index.php?page=3&articleId=82
http://www.dbnl.org/tekst/_ons003199701_01/_ons003199701_01_0112.php