Vander Clyde Broadway
a.k.a. Barbette (1899 -
1973) |
Hij werd geboren in Round Rock, Texas en was als kind al gefascineerd door koorddansacts en wilde niets liever dan koorddanser worden in het circus. Daarvoor oefende hij uren lang door te lopen over zijn moeders waslijn.
Na zijn middelbare school opleiding die hij op zijn veertiende afmaakte begon Vander Clyde’s circus carrière als een van luchtacrobaten van de Alfaretta Sisters.
In 1919
debuteerde hij met een solo act in het Harlem Opera
House. Om het dramatische effect van zijn act te vergroten kleedde hij
zich als
vrouw en was hij vanaf dat moment “Barbette”. Hij trad op in vol ornaat
Uit niets was te zien dat zij een man was.
De
illusie dat hij vrouw was hield hij vol tot aan het eind, waarna hij
zijn pruik
afwierp en stoere mannelijke poses aannam om het publiek te laten zien
dat hij
echt een man was.
Hierna stapte Barbette over naar de vaudeville en hield de naam Barbette aan.
In 1923
ging hij naar Europa. In Parijs trad hij op in het
Casino de Paris en de Folies Bergère.
Barbette
werd gepromoot door avant-garde kunstenaar Jean
Cocteau die in 1923 aan zijn Belgische vriend en criticus Paul Collaer
schreef:
"Volgende week zul je in Brussel een musichall actrice zien genaamd 'Barbette' die me al twee weken in de ban houdt. Deze 24-jarige Amerikaan die zich klein maakt als een vogel die deze draad- en trapeze act doet is een groot acteur, een engel, en hij is een vriend van ons allemaal geworden. Ga naar hem kijken ... en vertel iedereen dat hij niet zomaar een acrobaat in vrouwenkleren is, of slechts een gracieuze waaghals, maar een van de mooiste acts in het theater. Stravinsky, Auric, dichters, schilders en ikzelf hebben sinds Nijinsky geen vergelijkbaar vertoon van artisticiteit op het toneel gezien".
Aan andere vrienden schreef hij over Barbette “een geweldige act in het Casino de Paris, die je nooit eerder hebt gezien. Tien onvergetelijke minuten. Een theatraal meesterwerk. Een engel, een bloem, een vogel.” Heel Parijs, en met name de surrealisten verdrongen zich om Barbette te zien.
Cocteau
werd verliefd op de persona Barbette, maar hun
affaire was van korte duur.
Hij keerde terug naar Amerika in 1924 om te verschijnen in The Passing Show of 1924 die vier maanden liep vanaf september. Ook in deze periode werd hij een attractie bij Ringling Bros en het circus Barnum & Bailey en toerde hij door Londen, Brussel en Berlijn. Tijdens een optreden in het London Palladium werd Barbette betrapt op seksuele handelingen met een andere man. Zijn contract werd opgezegd en kon nooit meer in Engeland mocht optreden.
Barbette zou in 1935 naar de Verenigde Staten zijn teruggekeerd om op Broadway de hoofdrol te spelen in de Billy Rose circusmusical Jumbo. Er bestaan uiterst zeldzame filmbeelden van Barbette in 1935 in Jumbo in het Hippodrome in New York City, die zijn opgenomen als onderdeel van een publiciteitsjournaal om reclame te maken voor de show. Er zijn ook beelden van de première waarop beroemde first-nighters te zien zijn die aankomen bij de Hippodrome. Barbette is gefilmd terwijl hij een deel van zijn acrobatische act uitvoert tijdens Jumbo.
Barbette bleef optreden tot het midden van de jaren 1930. Volgens sommige bronnen was haar laatste optreden in 1936. Het einde van Barbette's artiestencarrière wordt toegeschreven aan een aantal oorzaken, waaronder een val, longontsteking, polio, of een combinatie van de drie. Allen zijn het er over het algemeen over eens dat wat de oorzaak ook was, Barbette leed aan extreme pijn en na een operatie uitgebreide revalidatie nodig had om weer te kunnen lopen.
Hij
werd artistiek directeur en luchtacrobaat trainer bij
een aantal circussen, waaronder Ringling Bros. en het Shrine Circus en
betrokken bij de door Orson Welles geproduceerde Broadway musical
Around the
World., de film Till the Clouds Roll By (1946)
en The Big Circus (1959), en werd ingehuurd om Jack Lemmon en
Tony
Curtis te coachen voor hun vrouwelijke rollen in Some Like It Hot
(1959) en
creëerde het luchtballet voor Disney on Parade en toerde ermee in
Australië van
1969 tot 1972.
Barbette
bracht haar laatste maanden door in Texas, in Round
Rock en Austin met zijn zus Mary Cahill, vaak met hevige pijn.Zij
maakte een
eind aan haar leven door een overdosis medicijnen op 5 augustus 1973.
Literatuur
Barbette
(performer) Wikipedia
"Barbette"
/ Man Ray; Jean Cocteau
De Woelrat, Amsterdam;1988
Fotoreportage
door Man Ray van de Franse danser en travestiet en een impressie van
zijn optreden door zijn choreograaf, Jean Cocteau.
Cherchez
la Femme / Marjolein Rotsteeg
Barbette, een acrobatische held(in)
p. 30-31