Aan het eind van de 19e eeuw
kwamen er in de Nes steeds meer
cafés waar artiesten optraden, zoals het Grand
Café-Concert Victoria in de Nes. De drankomzet kwam echter op de eerste
plaats.
In de Nes in Amsterdam waren een aantal verschillende variététheaters.
Op 2 september 1839 opende Joseph Duport de eerste Salon des Variétés van Amsterdam aan de Nes.
Het was een popperig klein, maar gezellig theatertje, met een klein
toneel, een orkestbak waar plaats was voor acht muzikanten, een
parterre en twee galerijen.
De Salon des Variétés bood een nieuwe manier van uitgaan in Amsterdam.
Een toneelprogramma van meerdere vaudevilles per avondvoorstelling in
een klein luxe theater waar tijdens de voorstelling gedronken en
gerookt mocht worden. De Salon van Duport was een regelrechte hit in
het Amsterdamse uitgaansleven. ‘Deze volks-schouwburg wint gedurig nog
al meer in aanzien en achting bij ons publiek, en de meeste avonden der
week is de zaal te klein, om de toestromende menigte behoorlijk
plaatsing te geven,’ zo meldde het Algemeen Handelsblad in 1840. Een
extra bijzonderheid van de Salon van Duport was, volgens schrijver en
‘theaterverheffer’ J.H. Rössing in 1909, dat bezoekers uit zowel de
lagere als hogere en zelfs de deftige burgerij haar zouden hebben
bezocht en, wegens het ontbreken van rangen, gemengd in de zaal de
voorstelling volgden. Er hing een losse sfeer, er werd gebroken met de
deftige omgangsvormen in het uitgaansleven die de standenmaatschappij
van Amsterdam in de eerste helft van de negentiende eeuw zo kenmerkten.
In Theater Tivoli
Nes 69 werden kluchten en blijspelen opgevoerd en ook vaudevilles. In Tivoli
en in de Salon des Variétés kon men ook genieten van melodrama's,
waarin de bloederigste of huilerigste stukken te zien waren. Rangen en standen golden er
niet,
iedereen zat door elkaar: zeelieden, kooplui, mensen die werkten op
kantoor, winkeliers, slagers, doktoren, enz. Bij de prijs was een
consumptie inbegrepen. Een glas bier of punch werd de bezoeker aan zijn
tafeltje gebracht terwijl hij zat te kijken naar "De voddenraper van
Parijs" of "De gebochelde", genietend zijn sigaartje erbij rookte en
zijn commentaar uitwisselend met de bezoeker aan de andere kant van het
tafeltje. In 1884 werd theater Tivoli
omgebouwd
tot variété-theater. Hetzelfde gebeurde met het café-concert
Victoria. In het Salon des Variétés in de Amstelstraat werden tot
1905 verschillende revues opgevoerd en met veel succes. Ieder avond was
het er stampvol. Vrijdagavond was het "gala-avond". Dan mocht er niet
gerookt worden en kwamen de rijke Amsterdammers in soirée toilet met
hun rijtuigen voorrijden.
Tot in de jaren dertig van de 20e eeuw was op nummer 17 een van de
vroegste homocafe's gevestigd: The Empire
Homobar The
Empire aan de Nes 17 in Amsterdam. Foto ca. 1921.
Tegenwoordig is het pand onderdeel van het naastgelegen Rho
Hotel.
