Het
Leidseplein is een plein in het centrum van Amsterdam in het verlengde
van de Leidsestraat. Het plein grenst aan de Marnixstraat, het
Kleine-Gartmanplantsoen en de Singelgracht. Het
Leidseplein is een bekend uitgaansgebied met terrassen, theaters en
horecagelegenheden. Het plein vormt samen met de nabijgelegen
Korte en Lange Leidsedwarsstraat en de Leidsekruisstraat de
Leidsebuurt.
Het Leidseplein
dateert uit 1660 en is genoemd naar de Leidsepoort, die hier stond tot
1862 en het begin was van de weg naar Leiden. Het plein is, net als het Haarlemmerplein, aangelegd als 'wagenplein', waar
bezoekers van buiten de stad hun karren, koetsen en paarden konden
parkeren voordat zij verder de stad in gingen.
Na ruim een
eeuw kreeg het plein ook een culturele functie, toen in 1774 de eerste
Stadsschouwburg op het plein werd gebouwd. Dit houten gebouw brandde in
1890 geheel af, waarna in 1894 het huidige beeldbepalende gebouw
verrees.
Vanaf 1875 werd het plein ook een belangrijk
verkeersknooppunt met de opening van de eerste paardentramlijn van
Amsterdam.
Gezichtsbepalend voor het Leidseplein is het Amsterdam American Hotel (1900) en het daar tegenover liggende voormolige modehuis Hirsch (1882)
Op en rond het Leidseplein vind je naast de vele
restaurants en cafés, theaters (Stadsschouwburg, DeLaMar Theater en Theater Bellevue), wereldberoemde
poppodia als Paradiso en Melkweg. Met de vele café's en clubs zorgen ze voor een bruisend nachtleven.
Eind
jaren vijftig en begin jaren zestig was het Leidseplein een favoriete
samenscholingsplaats voor jonge artistiekelingen, die naar deze locatie
ook wel "pleiners" werden genoemd. Zij gingen met name naar Café Reynders)
en het iets verderop gelegen café Eijlders. In dezelfde periode werd
Reynders ook het stamcafé van de Vijftigers en werd de zaak bezocht
door onder meer Remco Campert, Wim Sonneveld, Harry Mulisch, Simon
Carmiggelt en Gerard Cox. Blijkens het gastenboek kwamen ook Eli Asser,
Hans Ferrée, Wim Zaal en Rijk de Gooijer graag bij Reynders.
In de Korte Leidsedwarsstraat nr.
45 opende Monsieur Marcel in 1961 de bar Madame Arthur, de eerste
professionele travestiebar in Nederland met liveshows. Rita del Ora en Capucine uit Parijs traden er onder andere
op, maar ook locale talenten waaronder Colette
Berends. In 1973 werd de bar gesloten en is in het pand nu de Heineken Music Hall gevestigd.
Het begin van de Kerkstraat, aan
weerszijden van de Leidsestraat, gold vanaf de jaren zestig tot de
jaren tachtig als dé homo-uitgaansstraat van de stad, een positie die
later werd overgenomen door de Reguliersdwarsstraat. Als
eerste vestigde zich in 1951 in de Kerkstraat homohotel Unique, vanaf
midden jaren zestig gevolgd door onder andere bars zoals Cosmo, Lord en
De Pul, discotheek Homolulu en nachtsauna Thermos. Overgebleven uit die
tijd is alleen nog de Spijker Bar (geopend in 1979), naast de nieuwere
Club Church (2008)
De Odeon Kelder of De Odeon Kring (DOK) Singel 460 1952 - 1989 Deze
homodiscotheek was gevestigd in de kelder van Odeon Theater. Het Dok
was de eerste en jarenlang de grootste homodisco in Europa en trok
vanaf de jaren vijftig talrijke buitenlanders en droeg daarmee bij aan
"Amsterdam als homohoofdstad". In 1990 brandde het volledig uit. In
1995 werd het pand geremoveerd en in gebruik genomen als
multidisciplinair theater.
De
Schakel Korte Leidsedwarsstraat 49 was van 1955 t/m 1978 de
sociëteit van de homo-emancipatievereniging COC. De Schakel was zeer
populair bij homoseksuele mannen en trok ook talrijke buitenlandse
bezoekers, waarmee de zaak bijdroeg aan de positie van Amsterdam als
homohoofdstad.
