Matthea is eindelijk zichzelf / Mirjam van der Vegt In: Trouw 19 juli 2016
Achteraf had ik eerder open willen zijn over mijn transitie / Mirjam van
der Vegt. In: Trouw 23 juni 2017
Hieronder een samenvatting van deze twee artikelen
Vanaf haar veertiende wist Matthea - toen nog
Matthijs - al dat ze liever een meisje wilde zijn. Maar daarover
spreken was geen optie in het streng christelijke milieu waarin zij
opgroeide. Ze deed wat mensen van haar verwachtten, trouwde en
adopteerde samen met haar partner Sandra (om privacyredenen is deze naam hier gefingeerd)) drie dochters. Een depressie
volgde, werkloosheid, uitzichtloosheid, verlangens om dat 'rotding' aan
haar lijf eraf te snijden. Het dubbelleven bleek niet meer vol te
houden. Er volgden therapieën, gesprekken met de predikant, een
scheiding en het advies van de dominee om in haar nieuwe leven
voorlopig maar even onder de radar te blijven. Matthijs was de middelste van drie zonen en groeide op in de Alblasserwaard. "Een tv was er thuis niet en we
leerden dat je de ander belangrijker moest achten dan jezelf. Als je
iets deed wat God niet wilde, zou er straf volgen."
Op een zomerse dag in
1969 stond de negenjarige Matthijs met bonzend
hart in de keuken boven de bakkerij van zijn vader. Gebiologeerd keek
hij naar het wasrek dat daar stond. "Er hing een jurk van mijn moeder,
samen met een stel nylonkousen. Ik voelde aan de jurk en liet de stof
toen langzaam over mijn hoofd glijden. Een gevoel van opwinding
stroomde door me heen: dit paste precies bij mij! Ik wist de
kledingkast van mijn moeder vanaf toen te vinden. Als niemand het maar
zag; zoiets hoorde in onze geloofskring niet." "Ik blonk niet uit, was geen vechtersbaas,
huilde overal. En ochtenderecties, wat waren dat? Ze wilde af van 'dat ding daar beneden' waar ze de afgelopen 56 jaar
liever niet naar keek en waar de jonge Matthijs al niet van wist wat
hij ermee moest. Wegsnijden of afbinden, dat leek lange tijd de enige
oplossing. "Op het moment dat ik
een gesprek opving op het schoolplein, viel het kwartje. Twee jongens
spraken over een televisieprogramma van de voorgaande avond. Het ging
over een kliniek in Casablanca waar mannen konden veranderen in
vrouwen. Het sloeg in als een bom en het was me direct duidelijk: ik
moest naar Casablanca." Opnieuw stapte hij af op
zijn ouders. Wat vonden zij ervan als een
jongen geopereerd werd om een meisje te worden? "Je kunt slaan met
woorden, dat werd me tijdens dat gesprek wel duidelijk. Je bent
geschapen zoals je bent geschapen en daar moet je het maar mee doen.
Vanaf dat moment stopte ik mijn gevoelens diep weg en deed mee met
spijbelen en stoer doen. Na de MEAO ging ik in militaire dienst, waar
al gauw duidelijk werd dat ik voor het stevige buitenwerk niet in de
wieg was gelegd. Ik werd verpleger, zei het geloof vaarwel en had zelfs
verkering met een meisje. Zij maakte het al snel uit: lichamelijk
gezien was ik niet doortastend genoeg.
In zijn jonge jaren bad
Matthijs elke dag of hij de volgende dag
wakker mocht worden als een meisje of zich mocht voelen als een jongen.
Een gebed zonder eind, totdat hij besloot te stoppen met bidden.
Matthea: "Lange tijd wilde ik niets meer van het geloof weten,.
Ook Sandra met wie hij
inmiddels getrouwd was wist van niets. "Wij
waren allerbeste maatjes, maar in de slaapkamer faalde ik." Het was
alsof Matthijs tijdens zijn huwelijk terugging in de tijd; de
kledingkast van zijn moeder werd alleen vervangen door die van zijn
vrouw. Maar dat bleek niet voldoende. "Ik wilde vrouw zijn. Echt vrouw.
Dus toen Sandra een week op vakantie ging, liet ik me op diverse
plekken helemaal omtoveren tot vrouw. Daar kreeg ik zo'n energie van
dat Sandra direct merkte dat er iets aan de hand was toen ze thuiskwam.
Ik kon niet langer zwijgen."
De openheid van Matthijs
legde een bom onder het huwelijk. Samen gingen
ze naar hun predikant. "Matthijs, wat jij hebt is geen zonde, maar een
lot", reageerde die, tot opluchting van Matthijs. Ook vrienden bleven
rustig. "Zolang ik maar in therapie ging, leek alles onder
controle. Maar in die therapie bleek wel dat het echt was wat ik
voelde. Er was geen ontkomen aan: ik wilde een vrouw zijn. '
Bijna vijftig
jaar later - doorbreekt Matthea heel bewust het
taboe: ze is niet langer man, maar vrouw. Het advies van haar dominee
om in de kerk voorlopig even onder de radar te blijven, neemt ze voor
lief. Hoe gevoelig het allemaal ligt, blijkt uit de reactie van deze
wijkpredikant: hij wil alleen anoniem reageren, vanwege nare ervaringen
in een andere gemeente in een soortgelijke situatie. Hij spreekt van
een 'enorm verwarrende situatie' voor alle partijen en denkt dat het
misschien beter is als Matthea verhuist naar een gemeente waar ze haar
niet als man hebben gekend. Dat maakt het makkelijker voor mensen om
onbevangen met haar om te gaan. "Na een korte
vakantie besloten we in overleg met een therapeut dat ik thuis vaker
mezelf mocht zijn. Sandra en ik hielden veel van elkaar en wilden samen
verder, al was het zoeken hoe. Zo kwam het dat we soms samen als vrouw
op de bank tv keken. En we gingen verder met pleegzorg, waar we ons al
eerder voor opgegeven hadden omdat kinderen op een natuurlijke wijze
niet kwamen. In de jaren die volgden kwamen er drie dochters."
Een gezin met prachtige
kinderen: van de buitenkant leek alles normaal.
Toch stond Matthijs vaak met een mes in de keuken met de neiging
zichzelf te snijden. Van binnen vrat het aan hem dat hij steeds minder
zichzelf kon zijn. "Ik plande thuiswerkdagen in om vrouw te kunnen
zijn, maar het was te weinig; langzaam sloop de depressie binnen. Mijn
werk kon ik niet meer doen en na een periode van ziektewet en
antidepressiva raakte ik in 2014 werkloos."
Sandra en Matthijs bleven bij elkaar. Maar de rek
was eruit. Matthea, geëmotioneerd: "Ik ben geen travestiet, ik heb een
gender-identiteitsprobleem. Als je zegt dat je genderdystrofie hebt,
zeggen mensen: 'Ik zal voor je bidden'. Noem je jezelf transseksueel,
dan hoor je ze denken: 'Bah, wat een viezerik'. Mijn vrouw wist
gedurende twintig jaar wat er met mij aan de hand was en zo lang heeft
ze het met mij uitgehouden. We hebben onderschat hoeveel dat deed met
haar en met mij.
In overleg met predikant en hulpverleners hakte Matthea de knoop
door: ik wil met niet langer verbergen. Daarmee werd ongewild een
echtscheiding onvermijdelijk en werden de kinderen geconfronteerd met
het verlies van hun vader. Een nieuwe
moeder is niet wat zij wilden."
Tijdens de transformatie trok Matthea zich op advies van haar
voorganger een periode terug uit de kerk, om een heksenjacht te
voorkomen.
Matthea werkt als vertegenwoordiger van boeken bij een uitgeverij met
een christelijke signatuur. Haar leidinggevende reageerde niet afwijzend, maar vond het best lastig. Bezocht Matthijs in het
voorjaar de boekhandel als man, in het najaar plotseling als vrouw. Dat
heeft een vervreemdende component waarvan wij en Matthea ons bewust
zijn. "We hebben iedereen zo goed mogelijk geïnformeerd vanuit een
nuchtere houding. We willen ruimte geven aan alle emoties die het
oproept. Opvallend is dat de vijf grootste boekhandels invoelend
reageren. Wij hopen dat Matthea wordt geaccepteerd zoals ze is, net als
ieder mens." Na
haar transitie wilde Matthe een nieuw leven beginnen. "Of daar
een nieuwe relatie bij hoort? Daar houd ik me niet mee bezig. Mijn
zoektocht is om thuis te komen in mijn eigen lijf en de rest zien we
wel. Ik werk nu als vertegenwoordiger bij een christelijke uitgever.
Die heb ik op de hoogte gebracht, net als de boekhandels waar ik kom.
Sommige boekhandelaren reageerden heel eerlijk: 'Ik weet niet of ik het
persoonlijk aankan om met je om te gaan.' Ik ben realistisch voor
veel mensen zal het wennen zijn. Ze bracht zelf al de
christelijke boekhandels waar ze als vertegenwoordiger werkte op de
hoogte en vertelde ze op een nieuwe kerkelijke kring in een gemeente in
Den Haag al op de eerste avond dat zij anders was - al had ze zich
anders voorgenomen. "Er werd een vraag gesteld hoe we in de kerk
omgingen met andersdenkenden en daar werd wat weifelend op gereageerd.
Toen heb ik maar meteen verteld dat ook ik anders ben en waarom." Sinds haar transitie verloor zij niet alleen een aantal vrienden maar ook haar baan. Haar uitgever werd overgenomen door een andere en
verhuisde. Ze merkte met solliciteren dat haar transgender zijn en haar
leeftijd niet meewerkten. "Mensen gaven aan het soms wat ongemakkelijk te vinden in
daarop volgende diepgaande gesprekken. En op mijn werk moesten ze
natuurlijk wel even wennen, maar ook daar werd ik goed opgevangen.
Mijn leidinggevende was er
nuchter over: 'Laten we er niet moeilijker over doen dan nodig: eerst
deed je je werk als man en nu als vrouw'." Er was uiteindelijk één
evangelische boekhandel die Matthea niet wilde ontmoeten op de
boekenbeurs. "Dat heeft me wel geraakt, want ze communiceerden dat niet
rechtstreeks met mij. Maar ik blijf van zoiets niet wakker liggen. Ik
kende deze mensen niet persoonlijk. Veel heftiger waren de reacties
dichtbij." Dan denkt ze aan een zwager die haar niet meer wil ontmoeten en ook
haar eigen broer die haar niet meer wil kennen. En meer nog aan het
verdriet dat ze haar eigen kinderen - nu 18, 21 en 23 jaar oud -
aandeed.
"Omwille van de
kinderen wil ik niet in details treden, maar wat ik wel kan zeggen is
dat we dat verkeerd hebben aangepakt. In minder dan een jaar tijd
hoorden de kinderen dat hun vader een transgender was, scheidden hun
ouders en ging ik de transformatie in. Het heeft hun allemaal heel veel
gedaan. "Achteraf had ik eerder open willen zijn, zodat het ook
bij hen een proces had kunnen worden. Er zijn allemaal redenen aan te
geven waarom we het niet hebben gedaan, maar nu zie ik dat dit snelle
proces hun geen goed doet. Dat doet pijn. "Dat ik met alle drie
de meiden op dit moment goed contact heb, zie ik als een wonder. Ik
snap dat ze vragen hebben bij hun adoptie en of het wel verstandig was.
Maar in die periode kozen Sandra en ik echt opnieuw voor elkaar en
waren we er heilig van overtuigd dat het ons zou gaan lukken. En ik ben
blij met ze, ik zou ze niet kunnen missen."
De eerste maanden op
de flat waren zwaar. "Er was een avond dat ik dacht: als ik morgen niet
meer wakker word, lijkt me dat niet erg. Je wordt opeens op je nieuwe
zelf teruggeworpen en er is niemand die emotioneel naast je staat." Er
is nog genoeg om naar te verlangen. Bijvoorbeeld naar een baan: "Ik ben
een breed inzetbare accountmanager, gericht op relaties en zou graag
drie dagen werken om ruimte te houden voor de transitie die nog in
volle gang is. Een werkgever mag weten dat ik dat gewoon in mijn eigen
tijd doe." Haar eerste stap is thuis te raken in haar
eigen lichaam. "
Ik wil leren om van mezelf te houden, los van wat ik doe, heb of in de
toekomst nog zal kunnen bereiken. Dat is de grootste transitie die er
is. Misschien komt er dan ook plek voor een maatje met wie
ze het leven weer zou kunnen delen - een man, daar is ze inmiddels
achter.
Als je
een aanvulling of opmerking hebt over deze site dan kun je een
mailtje sturen naar Transarchief
