Lili Elbe (1882-1931)

In 1930 onderging de Deense kunstenares Lili Elbe geboren als Einar Wegener, de allereerste geslacht veranderende ingreep onder supervisie van de Duitse seksuoloog Magnus Hirschfeld, die in de jaren twintig al samen met dermatoloog Friedrich Wertheim en zenuwarts en psychotherapeut Arthur Kronfeld had geëxperimenteerd met geslachtsaanpassende operaties. Onder de liberale sfeer van de Weimar Republiek had Hirschfeld in 1919 ruimte gekregen voor de oprichting van het nieuwe ‘Institut für Sexualwissenschaft’ in Berlijn. 

Lili Elbe (geboren als Einar Wegener) was hoogstwaarschijnlijk interseksueel: haar/zijn uiterlijk was meer vrouwelijk dan mannelijk. Mogelijk had Lili het Syndroom van Klinefelter, een genetische aandoening bij de man waarbij hij in zijn cellen ten minste een X-chromosoom te veel heeft. Een arts in Dresden zei rudimentaire eierstokken te hebben opgemerkt. Bloedtests toonden grote hoeveelheden vrouwelijke hormonen aan, ten koste van de hoeveelheid mannelijke hormonen. 


Het lijkt erop, dat Elbe zijn voorkeur voor vrouwenkleding bij zichzelf ontdekte tijdens het vele model staan voor de tekeningen van echtgenote Gerda Wegener, die eveneens kunstschilder was. Gedurende de jaren twintig en dertig kleedde Wegener zich als vrouw, nam deel aan het openbare leven, ontving thuis gasten en noemde zich "Lili Elbe". Blijkbaar werd ze als vrouw geaccepteerd, ze kreeg zelfs een huwelijksaanzoek. Alleen intieme vrienden wisten dat ze transseksueel was. Aan anderen werd ze door Gerda geïntroduceerd als de zuster van Einar.

 In 1930 vertrok Lili naar Duitsland voor de chirurgische ingreep, die in die tijd nog experimenteel was. Elbe onderging een uitgebreid psychologisch onderzoek door de seksuoloog Magnus Hirschfeld in Berlijn. De eerste operatie, de verwijdering van de mannelijke genitaliën, werd verricht door Dr. Warnekros in de Frauenklinik te Dresden. De tweede operatie was bedoeld om eierstokken te transplanteren. Die werden echter tijdens de vierde operatie verwijderd omdat er ernstige complicaties waren ontstaan.

Haar zaak was inmiddels een sensatie geworden, zowel in Denemarken als in Duitsland. In oktober 1930 verklaarde koning Christiaan X van Denemarken haar huwelijk nietig. Ze kreeg een nieuw paspoort waarin haar nieuwe naam en nieuwe geslacht vermeld werden. Gerda hertrouwde met een gezamenlijke vriend, en Lili aanvaardde het aanzoek van een andere vriend – zodra ze in staat zou zijn om "moeder te worden". Lili Elbe stopte met schilderen. Ze overleed in 1931, vermoedelijk wegens een longembolie na haar vijfde en laatste operatie – een ook tegenwoordig gekend risico bij transseksuele operaties. Sommigen geloven dat ze haar dood in scène heeft gezet om elders anoniem een nieuw leven te beginnen.

Film: The Danish Girl

Lili Elbe (Wikipedia)

Syndroom van Kinefelder
Als je een aanvulling of opmerking hebt over deze site stuur dan een mailtje naar Transarchief