Transgender in Nederland - Een buitengwone geschiedenis / Alex Bakker
Transgender in Nederland - Een buitengwone geschiedenis / Alex Bakker
Boom (288 blz.) € 24,99
Historicus Alex Bakker beschrijft voor het eerst de geschiedenis van
transgenders in Nederland en laat hen - van de oudste pioniers tot de
jongste genderkinderen - zelf aan het woord. In zijn boek Transgender in Nederland
Een buitengewone geschiedenis behandelt Alex Bakker vooral de
transvrouwen, de transgenders die de transitie hebben ondergaan. Dit
alles gezien over een periode van de laatste zestig jaar: de eerste
pioniers, de eerste operaties, de artsen die daarbij betrokken waren,
de zorg, de reacties in de media, de juridische aspecten, de
emancipatie. De eerste transvrouwen hebben een zware strijd moeten
leveren voor erkenning. Transmannen krijgen minder aandacht. Misschien,
denkt Bakker, omdat ze niet zo opvielen of in de kast bleven.
Aanvankelijk werden transgenders vaak
gezien als psychisch gestoord. Het moest wel een waan zijn, oordeelde
De Gezondheidsraad in de jaren zestig. Danseres in het buitenland of
prostituee op de wallen. Dat leken de opties voor transvrouwen. Zoals
Aaïcha Bergamin die op de cover van het boek staat, overleden in 2014.
De arts Otto de Vaal, die in 1968 in contact kwam met transseksualiteit
is van grote betekenis geweest. Hij hield speciale spreekuren, schreef
hormonen voor en werd een vertrouwenspersoon voor transgenders. Hij
stond aan de wieg van de transgenderzorg die vanaf eind jaren zeventig
werd verankerd in het (gereformeerde) VU-ziekenhuis, vanuit een soort
van christelijke compassie. Dankzij artsen zoals hij werd Nederland
voorloper en gidsland.
Heel langzaam veranderde de
beeldvorming over transgender. Dankzij de inzet van deze mensen,
dankzij positieve media-aandacht en ook de inzet voor emancipatie en
support van groepen zoals T&T (Travestie en Transseksualiteit), een
zelfhulpgroep die de NVSH in 1970 oprichtte. Dankzij gespreksgroepen
onder Humanitas en meer of minder activistische clubs zoals Het
Jongensuur, T-Image, Noodles. Dankzij veel moedige transgenderpioniers
en heel dappere rolmodellen. En ook dankzij TNN, ontstaan in 2008, en
Transvisie, in 2010. Vooral de medische zorg heeft Bakkers
aandacht. Hoe ontwikkelde deze zich? Bakker schat dat er sinds de
eerste operaties rond 1960 7.000 tot 8.000 mensen met hun transitie
zijn geholpen. Nu stijgt het aantal aanmeldingen explosief. Bakker
verklaart dat in een interview op NOS-radio uit het veranderende beeld
dat in de media wordt getoond. Voorheen lag de nadruk op de zware weg
en het onzekere resultaat, nu zie je veel jonge mensen en gaat het veel
meer over de goede dingen van het leven, de zoektocht naar geluk. Nederland biedt bovendien relatief
goede transgenderzorg, denkt Bakker. Voor iedereen toegankelijk, met
goede psychische begeleiding en een verantwoorde aanpak van
hormoontherapie en chirurgie. De lange wachtlijsten bij de gendercentra
vormen, hoewel minister Schippers in juni 2017 de budgetten heeft
verhoogd, echter de keerzijde van de groeiende vraag.
We zijn nu aangeland in een tijd dat
transgender personen meer stem krijgen, en een diverser beeld laten
zien, maar bijvoorbeeld hun werkpositie nog veel te wensen overlaat. Er
zijn ook nog veel vooroordelen. En non-binaire mensen beginnen pas net
in beeld te komen. De strijd is niet voorbij, maar Bakker heeft alvast
een mooie beschrijving gegeven van pakweg de afgelopen zestig jaar. In
een boek met ook goede interviews en mooie foto’s. (tekst: ton van den born)
