Ovartaci (1894 -1985)

Ovartaci, geboren als Louis Marcussen, was een opmerkelijke kunstenaar wiens artistieke oeuvre nauw verweven was met haar eigen, radicale levensverhaal. Ze werd geboren als man, maar voelde zich vrouw, een taboe in haar tijd.

Ovartaci apprenticed as a naturalistic craft painter before emigrating to Argentina in 1923. She travelled the country for six years before returning home in a frayed state.

Ovartaci was de naam die ze zichzelf gaf toen ze in 1929 onder dwang werd opgenomen op de psychiatrische afdeling van het Risskov Ziekenhuis in Aarhus. Nadat schizofrenie bij haar werd vastgesteld, bracht ze de rest van haar leven door als inwonende patiënte.
The artist took the name “Ovartaci” – essentially “Chief Lunatic” – as a play on “ovar,” a term of leadership in the hospital such as “Chief Psychiatrist,” and “taci,” derived from “tossi,” a colloquial term for a patient in a psychiatric hospital.

Assigned male at birth, after years of requests for a sex change surgery and her own crude attempt, the hospital finally facilitat- ed her female gender affirmation surgery.

Ovartaci’s drawings and paintings feature groups of animal-like creatures with slim, elongated features. They often appear in mythological scenes that suggest earlier lives in Ancient Egypt, or in pagan circuses. Ovartaci also sculpted large dolls, costumed in both painted and fabric clothing. Dreams of escape run throughout her work, most overtly in her many drawn plans and cardboard and wood models of a helicopter that could fly beyond the hospital’s walls.In het begin van de jaren vijftig maakte Ovartaci het sterke verlangen kenbaar om de transitie te maken naar vrouw en vroeg een geslachtsveranderingsoperatie aan. Dit werd haar geweigerd, waarop zij uiteindelijk het heft in eigen hand nam en zichzelf in 1954 amputeerde. In 1957 voltooiden de artsen de operatie operatief.


Ovartaci ontmoette in 1952 de veelgeprezen Deense Cobra-kunstenaar Asger Jorn. Op dat moment was Jorn opgenomen in het sanatorium van Silkeborg. Hij was geïnteresseerd in kunst gemaakt door psychiatrische patiënten en raakte volledig in de ban van de intelligentie en de artistieke activiteiten van zijn leeftijdsgenoot. Hij was zo onder de indruk van Ovartaci’s betoverende werk dat hij haar uitnodigde om in Parijs te exposeren. Ovartaci sloeg de uitnodiging af, maar Jorn zorgde er wel voor dat haar werk naar kunstenaar Jean Dubuffet werd gestuurd. Hij nam twee van haar werken op in zijn persoonlijke collectie die later de basis vormde van Collection de l’Art Brut in Lausanne. Lange tijd was de verificatie van deze twee werken een onopgelost mysterie, omdat ze niet in de database van het museum terug te vinden waren.

Haar werk stijgt uit boven elke conventionele categorisering zoals expressionisme, surrealisme of art brut. Haar werk bevraagt thema’s die ook vandaag de dag zeer actueel zijn, zoals machtsverhoudingen, tolerantie en identiteit. Ovartaci was een begaafd kunstenaar en autodidact, een dichter, een wereldreiziger, een intellectueel, een psychiatrisch patiënt, een dromer en nog veel meer. Haar bijzondere schilderijen, beeldhouwwerken, werken op papier en muurschilderingen omvatten haar hele wereld. Ze leefde letterlijk in en met haar kunst.

Ovartaci transformeerde haar kamer van 12 vierkante meter in een uitbundig, denkbeeldig universum. Naast haarzelf werd het bewoond door dieren en langwerpige katachtige vrouwelijke hybriden op hoge hakken die de wereld onderzochten, zeilden, vlogen, dansten en fietsten. Deze hybriden waren overal, sierden elke centimeter van de muren als reusachtige uitsneden, als kleine sculpturen of in schilderijen. Ze leken op levensgrote poppen en wezens en waren de zielsverwanten, zusters, metgezellen en levensgetuigen van de kunstenaar die met hen samenleefde in een gecombineerde studio, slaap- en woonkamer. Deze meeslepende, surrealistische fantasiewereld was het echte leven van Ovartaci.

Centraal in het werk van Ovartaci staat het concept van metamorfose en transformatie. Ze had de behoefte om de wereld om haar heen letterlijk te veranderen in haar eigen universum en in een mooiere plek: zij maakte grootse plannen om niet alleen haar eigen kamer en meubels te beschilderen, maar het hele ziekenhuis. Gedurende de 56 jaar dat Ovartaci in het psychiatrisch ziekenhuis woonde, kreeg ze een grote vrijheid om zich als kunstenaar te ontwikkelen. Ze leefde in een voortdurend proces van kunst maken, haar manier van verwerken, zijn en ademen. Ze geloofde sterk in het boeddhisme, animisme en in reïncarnatie. Haar vele vorige levens waren haar belangrijkste bron van inspiratie.Ovartaci,

Ovartaci's phantasmagoric work features numerous female and animal figures set within an abundance of symbols, interiors, and landscapes. These figures are invested with a sense of identification that seems to defy the divide between real life and the realm of art. In 2018 an expansive exhibition entitled "Ovartaci and the Art of Madness" included a survey of the artist's work, as well as homages and related works by contemporary artists. His art can be seen at Museum Ovartaci in Aarhus, Denmark, a museum named after him showcasing artwork created at the psychiatric hospital in Risskov, Denmark.

Ovartraci overleed in 1985 op 91-jarige leeftijd

In 2022 kreeg Ovartaci, zevenendertig jaar na haar dood, grote internationale bekendheid als onderdeel van de 59ste Biënnale van Venetië 2022 met de tentoonstelling The Milk of Dreams. Sommigen noemden Ovartaci zelfs de openbaring en grootste vondst van het jaar. In 2022 verscheen een monografie over Ovartaci's leven en werk The Signature of Madness.

Voor het eerst in Nederland is er een groot overzicht te zien van de Deense kunstenaar Ovartaci. Ruim 70 schilderijen, tekeningen en sculpturen laten je kennis maken met de kunstenaar Ovartaci. De tentoonstelling is tot stand gekomen in samenwerking met het Ovartaci Museum in Aarhus in Denemarken. Het merendeel van de getoonde werken zijn bruiklenen van particuliere verzamelaars die nog niet eerder aan het publiek werden getoond. Ook de twee kunstwerken die vorig jaar juli werden herontdekt in Collection l’Art Brut zijn hier te zien.

De tentoonstelling Becoming Ovartraci onthult het verbazingwekkende verhaal van de kunst en het leven van Ovartaci.

Becoming Ovartaci.Cobra Museum Amstelveen 27 jan 2023 t/m zondag 14 mei 2023



Als je een aanvulling of opmerking hebt over deze site dan kun je een mail sturen naar Transarchief