Kijk mama ik dans : A
transsexual story (2006) |
Vanessa
speelt als jongetje met poppen, gaat als
man naar de
toneelschool en speelt als acteur bij Het Nederlands Toneel Gent. Na
een
transseksueel proces van twintig jaar keert ze op het podium terug als
actrice,
onder andere bij Alain Platel. Nu, bijna zestig inmiddels, vertelt ze
expliciet, maar met gevoel en humor, haar levensverhaal (ik ben niet
anders, ik
heb gewoon genderdystrofie). Hard over haar leven in de prostitutie,
confronterend over haar vertwijfeling, hilarisch over de operatie, maar
ook
warm en ontroerend over de relatie met haar vader, moeder en zus. Het
is een
monoloog die je nederig maakt, die je doet beseffen dat je een ander
moet
aanvaarden zoals hij is. Een voorstelling die je niet zomaar even uit
je hoofd
zet.
Vanessa is één van de eerste transseksuelen van België. In 1976 kreeg zij een geslachtsoperatie. Dat kon toen alleen nog in Casablanca, Marokko. Terwijl Vanessa haar toneelstuk repeteert, krijgt ze bezoek van Roos, een jonge transseksueel, die in afwachting van de Grote Operatie als vrouw door het leven gaat. Roos heeft een leven achter de rug als heteroseksuele jongen. Hij is getrouwd geweest en heeft twee dochtertjes. Het wordt een ontroerende ontmoeting tussen beginnende en een doorwinterde transseksueel.
Vanessa van
Durme vertelt in Kijk mama,
ik dans haar levensverhaal. Ze werd in het lichaam van een jongen
geboren, maar
wist eigenlijk al snel dat dat een vergissing was: ze voelde zich veel
meer
vrouw. We zijn getuige van haar jeugd, de moeizame relatie met haar
ouders, de
zoektocht naar een plekje in de wereld, tot haar uiteindelijke
sekse-operatie
in de jaren zeventig.
Van Durme is een beminnelijk persoon, die in het begin van
de voorstelling met haar droge observaties over mannen en vrouwen de
sympathie
van het publiek voor zich weet te winnen. Helaas weet ze de
relativering niet
vast te houden, en al snel wordt duidelijk dat we van opsmuk weinig
hoeven te
verwachten: hier staat een vrouw zonder enige omhaal haar levensverhaal
te
vertellen. Het decor weerspiegelt dit: het toneelbeeld wordt bepaald
door een
keukentafel, een stoel en twee poppen, die (in een wat doorzichtige
beeldmetafoor) voor de mannelijke en vrouwelijke sekse staan. De
actrice draagt
een simpele onderjurk, waardoor het gevoel wordt benadrukt dat je bij
Van Durme
thuis bent, in haar eigen omgeving.
Het probleem met deze sobere aanpak is dat Van Durmes
biografie nogal voorspelbaar is. De begrijpende moeder, de starre
vader, de
hunkering naar acceptatie, we zijn het al in honderden andere
outsider-verhalen
tegengekomen. Een verhaal als dit heeft een artistieke aanpak nodig om
het nog
interessant te maken, maar daar is Kijk mama, ik dans wars van. Vooral
in de
scènes met haar ouders laat Van Durme elke vorm van relativering varen
en geeft
ze haar verdriet volledig bloot. Hoe dapper dat ook is, de scènes
worden er
soms tenenkrommend sentimenteel van.
Van Durmes reis naar
Marokko om van geslacht te veranderen wordt tot in de kleinste details
beschreven, zonder acht te slaan op de relevantie van die details voor
het
verhaal. De actrice is ook niet echt een begenadigd vertelster: haar
overdreven
maniertjes gaan op den duur op de zenuwen werken, en de zelfgeschreven
tekst
(die volgens de site hard, cru en expliciet zou zijn) is hooguit
functioneel te
noemen: Van Durme vertelt wat er verteld moet worden in
rechttoe-rechtaan
spreektaal die nergens aspiraties tot literaire waarde vertoont. Het
wil ook
nergens controversieel worden; was het in de jaren zeventig nog
behoorlijk
ongewoon om van sekse te wisselen, anno 2006 is dat gegeven niet meer
shockerend.
Hier en daar steekt nog een grappige metafoor de kop op. Als
ze vlak na de operatie haar vagina te zien krijgt, vergelijkt van Durme
die
verschrikt met Ground Zero; anachronistisch, maar leuk. De verhalen
over haar
seksuele escapades zijn wel degelijk verrassend. Het is echter niet
genoeg om
de voorstelling naar een hoger plan te tillen. Kijk mama, ik dans
blijft steken
op het niveau van therapie-theater.
Kijk
mama, ik dans werd gespeeld in verschillende
theaters in
Nederland en België.
Interview 1
'Ik blijf
toch altijd dat jongetje'
Tekst: Hein Janssen . Fotografie STEPHAN VANFLETEREN
De Volkskrant 30 september 2006
Interview 2
https://radio1.be/vanessa-van-durme
RecensieKijk hier voor meer informatie.
8WeeklyKijk hier voor meer informatie.
http://8weekly.nl/recensie/theater/swan-lake-kijk-mama-ik-dans-een-overdosis-oprechtheid/
Kijk mama,
ik dans (Swan Lake)
Een
overdosis oprechtheid
donderdag 28
september 2006 / door: Marijn Lems /
Fotograaf:
Fred Debrock 0 Sterren
https://www.youtube.com/watch?v=LtDFCeVKuo8
http://www.moose.nl/index-q=minirecensies_kijk-mama-ik-dans.htmlAls je
een aanvulling of opmerking hebt over deze site dan kun je een
mailtje sturen naar Transarchief |